Goranska narodna nošnja pripada opštem balkanskom
tipu, delimično je sačuvana i koristi se u svakodnevnoj upotrebi, mada je talas
evropeizacije i ovde sve prisutniji, tako da se sve više narodna nošnja izbacuje
iz upotrebe. Ovim promenama podložnija je muška nošnja, dok ženska pokazuje
veću žilavost, mada i ona svakodnevno doživljava promene i modifikacije. Starije
žene su otpornije na promene i još čuvaju i održavaju izvornu nošnju.
Muška narodna nošnja je gotovo izbačena iz
svakodnevne upotrebe, osim u višim i od centra udaljenim selima (Brod,
Restelica) u kojima se delimično održala. U ostalim selima je koriste samo pojedinci
ili se upotrebljava samo u svečanim prilikama (praznici, svadbe, suneti).
Devojke i mlade žene nošnju koriste samo u
svečanim prilikama, dok je starije žene nose svakodnevno i u svim prilikama.
Sadik Idrizi
***
Poznato je da se uloga nakita u narodnoj nošnji ne svodi
samo na to da ulepša osobu koja ga nosi. Predmeti za kićenje uopšte, predstavljaju
jasne oznake koje, gotovo redovno, izbijaju u prvi plan. Određeni nakit se
upotrebljava kao simboličko obeležje društvenog položaja, staleža, kao i
prelaznih i prolaznih statusa u toku životnog ciklusa pojedinca.
U složenoj strukturi ceremonije sklapanja braka nevestinski nakit zauzima značajno mesto. Analiza njegove funkcije ukazuje da on ima tri značenja: obeležje statusa, odnosno bračnog stanja, obeležje ekonomske moći i zaštita.
U složenoj strukturi ceremonije sklapanja braka nevestinski nakit zauzima značajno mesto. Analiza njegove funkcije ukazuje da on ima tri značenja: obeležje statusa, odnosno bračnog stanja, obeležje ekonomske moći i zaštita.
Najvažniji
deo nakita neveste je ukras za glavu ili kapa,
koja
je sačinjena od dukata. Ranije su ti dukati bili kovanice Osmanskog carstva, a danas i austroguarski, koji je
mlada prvi put stavljala na dan svadbe a zatim ga je nosila u svečanim
prilikama za sve vreme trajanja statusa neveste. U pojedinim selima Gore kapa
je nošena, sa malim korekcijama, dok nevesta ne oženi ili uda svoju decu, a u
nekim selima dok joj muž umre.
Poreklo ukrasa za glavu ili kape može se nazreti u pojedinim vrstama nakita koje imaju srednjovekovnu tradiciju, među kojima su najznačajniji venac, kruna i počelica. Venac vodi poreklo iz antičkog načina ukrašavanja, odakle je, preko Viznatije, dospeo u evropske zemlje gde je prvo pravljen kao ukras od cveća.Vence od prirodnog cveća nosile su devojke kao simbol mladosti i devičanstva, dok su na glavi neveste imali oznaku venčanja i izražavali želju za plodnošću. Težnja za bogatijim ukrašavanjem učinila je da se venac transformiše, tako da počinje da se izrađuje od plemenitog metala i ukrašava bojenim staklom i biserom.
Poreklo ukrasa za glavu ili kape može se nazreti u pojedinim vrstama nakita koje imaju srednjovekovnu tradiciju, među kojima su najznačajniji venac, kruna i počelica. Venac vodi poreklo iz antičkog načina ukrašavanja, odakle je, preko Viznatije, dospeo u evropske zemlje gde je prvo pravljen kao ukras od cveća.Vence od prirodnog cveća nosile su devojke kao simbol mladosti i devičanstva, dok su na glavi neveste imali oznaku venčanja i izražavali želju za plodnošću. Težnja za bogatijim ukrašavanjem učinila je da se venac transformiše, tako da počinje da se izrađuje od plemenitog metala i ukrašava bojenim staklom i biserom.
Prilagođen tekst autora Jelene Tešić
.
.
Nema komentara:
Objavi komentar