 |
| Muhadžiri čekaju trajekt da se prebace iz Istanbula za Anadoliju. |
Iz
Monografije „Kruševo/Gora“
Početak
balkanskih ratova i odlazak Turske sa ovih prostora jedan je od najtragičnijih
događaja u cjelokupnoj historiji Gore. Stanovnici Kruševa, kao i cijele Gore,
zbunjeni i nespremni dočekali su tektonske promjene koje su zahvatile ovaj dio
Balkana.
Krajem
1912. godine, nakon petsto godina osmanske uprave, u Goru ulazi srpska vojska.
Iz priča starijih, koji su bili svjedoci velikih promjena, slušali smo o tom
vremenu i tragedijama koje su, jedna za drugom, zadesile naš narod.
U
novoformiranoj državi Kruševo je administrativno bilo definisano kao jedna od
16 opština unutar Gorskog sreza. Opština se nalazila u pokrajini Južna Srbija,
okrug Prizren. Te 1913. godine opština Kruševo je imala 1.926 stanovnika. U
sastav „opštine kruševske” ulazila su sela Kruševo (405 stanovnika), Globočica
(607) i Zli Potok (914). Opština Restelica je imala 2.279, dok opština Brod
2.624 stanovnika.
U
cjelokupnoj historiji Gore Prvi svjetski rat će ostati zapamćen po najvećim
stradanjima i muhadžirluku koji se dogodio tokom nekoliko ratnih godina. Gora
se ponovo našla na udaru mnogih vojski i pljačkaša (haramija). Većeg
iseljavanja stanovništva bilo je iz naselja koja su se nalazila u blizini
uspostavljanja nove granice između Srbije i Albanije.
I
turski dokumenti iz ovoga perioda govore o razmjeni i iseljavanju stanovništva
nakon balkanskih ratova, kada se Turska definitivno povukla sa ovih prostora.
Tako, u
dokumentu Ministarstva inostranih poslova broj HR.SYS, 2030/12_14,15 od 26.
maja 1914. godine govori se o naseljavanju muslimanskog stanovništva iz
Makedonije u pojedine dijelove Turske:
„Albanci
muslimani iz Makedonije koji žele da se usele u Tursku nakon Balkanskog rata
trebaju se naseliti u Halep, Konju i Ankaru; s druge strane, Turci iz
Makedonije koji oklijevaju da se usele, potrebno je ohrabriti da se nasele na
pogodna mjesta u oblasti Jedrene – Čataldža (Edirne – Çatalca).“
***
Kompletan tekst možete pročitati i preuzeti: OVDE
